Nederland Inclusief Utopia?

8 februari 2022

Nederland heeft het VN-verdrag Handicap (1) in 2016 formeel bekrachtigd. Het VN-verdrag Handicap is een soort beleidsdocument waarin staat wat gedaan moet worden om de rechtspositie van twee miljoen Nederlanders met een beperking of chronische aandoening te verbeteren. Centraal in het Verdrag staat het bevorderen van inclusie en participatie van mensen met een handicap. Zo komen we tot een inclusieve samenleving waarin iedereen kan meedoen. Een inclusieve samenleving waarin non-discriminatie, gelijke kansen, toegankelijkheid en respect voor volwaardige en persoonlijke autonomie algemene beginselen zijn.

‘Eerst ben ik mens en toevallig heb ik een handicap.’

Het gebrek aan besef van het verplichtend karakter van het VN-verdrag Handicap en de wil om instrumenten in te zetten die tot daadwerkelijke verandering leiden is omgeslagen. Langzamerhand is er vanuit (Rijks)overheid, maar ook vanuit het perspectief van (maatschappelijke) organisaties meer bewustwording gekomen voor mensen met een beperking.

Hoe inclusief is Nederland, 5 ½ jaar na invoering van het VN-verdrag Handicap?

Er zijn inmiddels mooie ideeën door organisaties in gang gezet. Begin dit jaar is bijvoorbeeld een 112NL-app gelanceerd. Via deze app kunnen mensen die niet goed kunnen horen en/of spreken de meldkamer altijd bereiken. De app is ook geschikt voor mensen die de Nederlandse of Engelse taal niet beheersen. Een geweldig mooie stap. Waar ik ook blij van wordt, is de oplevering van het spel Uniekies, een coöperatief inclusief belevingsspel (2) voor kinderen vanaf 7 jaar. Dit spel is voor en door kinderen met en zonder handicap ontwikkeld en stimuleert het samenspelen met elkaar. Het creëert bewustwording en positieve beeldvorming voor kinderen met een handicap. Tof dat op jonge leeftijd speelsgewijs aandacht ervoor is. Een oproep eigenlijk aan scholen en organisaties om dit spel te introduceren!

Uit een peiling in 2021 onder gemeenten (respons 177 van de 355 gemeenten), uitgevoerd door Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Movisie, blijkt dat 26,5% van de gemeenten de Lokale Inclusie Agenda (LIA) uitvoert. In een LIA staat hoe een gemeente werkt aan het waarmaken van het VN-verdrag en daardoor aan een inclusieve samenleving. Overigens, gemeenten zijn verplicht om een LIA op te stellen in samenwerking met o.a. ervaringsdeskundigen. De verschillen zijn groot van gemeenten die al volop aan de slag zijn tot aan gemeenten die nog niet zijn begonnen en waar geen prioriteit aan wordt gegeven. Daarnaast geven gemeenten aan dat zij het VN-verdrag plaatsen in een breder inclusiebeleid (sekse, ras, geloof etc.) Hiermee willen ze toewerken naar een inclusieve samenleving waaraan iedereen kan meedoen. Maar er is lokaal nog veel werk te verrichten, helaas. Om te versnellen op alle levensdomeinen mag meer de lokale ambitie worden aangesproken. Op de VNG-website staan inspiratievoorbeelden van gemeenten voor gemeenten.

In het huidig regeerakkoord ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst 2021-2025’ is de bepaling opgenomen dat artikel 1 van de Grondwet wordt uitgebreid op grond van handicap. Een mooie ontwikkeling! Zonder uitputtend te zijn in de opsomming vindt het nieuwe kabinet dat toegankelijkheid de norm moet zijn. Verder is o.a. opgenomen dat het voornemen is om een actief emancipatie en antidiscriminatiebeleid uit te voeren. Het zijn hopelijk geen woorden maar daden.

Het blijkt dat een inclusieve samenleving nog geen vanzelfsprekendheid is. De maatschappelijke attitude moet veranderen. Het vraagt om een andere manier van denken, werken en vergt daadkrachtig handelen van elke Nederlander. Om Nederland Inclusief te maken mag in mijn optiek het uitvoeren van het VN-verdrag Handicap ambitieuzer en met meer urgentie dan de afgelopen 5½ jaar worden uitgevoerd. Laten we eens beginnen om nog meer bewustwording te creëren over drempels waar mensen tegenaan lopen op alle levensdomeinen. En naast bewustwording bij het ontwikkelen van nieuwe producten of beleid direct uitgaan van ‘de toegang en bruikbaarheid voor iedereen’ in plaats van ‘toegang en bruikbaarheid voor de gemiddelde gebruiker’. Dan sluit je niemand uit. Nederland Inclusief! Ja! Doet u óók mee?

(1) VNG: Factsheet VN-Verdrag Handicap, https://vng.nl/files/vng/pagina_attachments/2016/vn-verdrag-handicap_20180227.pdf

(2) Belevingsspel Uniekies, Bundel jullie krachten!, https://www.earthgames.nl/uniekies.html

Johanna Kanis

Senior adviseur

Terug naar overzicht