Meld je aan voor onze
Trainingsdagen
Nieuwe blog: Is het hebben van schulden het nieuwe normaal?
3 augustus 2021
Het hebben van schulden is van alle tijden echter neemt de hoogte nog steeds toe terwijl we liever een afname van het totale schuldbedrag zouden willen zien.
Oppotgeneratie versus Spendergeneratie
Mijn ouders (die in de 2e wereld oorlog zijn geboren) zijn opgegroeid met het principe niet meer uitgeven dan dat er inkomt. Van een creditcard wilden ze lange tijd niets weten laat staan van een roodstand. De creditcard is er wel gekomen onder de druk van reizen en dat voor het boeken dit vaak een vereiste was, maar die roodstand is nog steeds vloeken in de kerk. Ook zijn mijn ouders van mening dat het hebben van schulden je eigen schuld is, terwijl ik van mening ben dat er ook omstandigheden zijn, zoals een life event, die aan een schuld ten grondslag kan liggen. Denk aan een scheiding waarbij de partner schulden nalaat, of het accepteren van een erfenis zonder deze beneficiair te aanvaarden waardoor je de schulden overneemt.
Wat ik wel merk, zowel in mijn rol van schulddienstverlener als die van kwaliteitsmedewerker/beleidsadviseur dat er een generatiekloof zit tussen de generaties. De oppotters die geboren zijn van 1940 tot ongeveer 1965 en de spendergeneratie van daarna. De oppotters draaien elk dubbeltje 3x om alvorens dit daadwerkelijk uit te geven. Mijn ouders proberen zelfs zo min mogelijk te douchen en ook een handdoek wordt 3x gebruikt. De spendergeneratie, zoals mijn vrouw en ik staan heel anders in het leven. Wij hanteren het motto “het leven is al kort genoeg dus geniet ervan nu het kan”. Na onze dood hebben we niets aan het geld dat we nog over hebben. (Wij hebben ook geen kinderen om iets na te laten.) Natuurlijk beschikken we over een spaarpot(je), maar dit is puur voor de onvoorziene omstandigheden en een voor de leuke dingen zoals de vakantie.
De Kredietmaatschappij
Momenteel leven we echt in een krediet maatschappij waar mensen zelfs een lening afsluiten om op vakantie te kunnen. Komt dit door de spiegelmaatschappij waarin wij nu leven? Wanneer de buurman een nieuwe tv heeft of een nieuwe auto, dan zijn er al snel mensen geneigd om ook weer het nieuwste van het nieuwste te willen aanschaffen. Ditzelfde zie je ook op school gebeuren: wanneer een kind geen nieuwste smartphone heeft (ongeacht het merk), of bepaalde kleding niet draagt, dan komt dit kind niet meer mee, of wordt zelfs in de ergste gevallen gepest. Het schrijnendste vind ik dat ouders die niet kapitaalkrachtig genoeg zijn -om wat voor reden dan ook- altijd de pineut zijn als het gaat om schoolreisjes, nieuwe laptop (vaak vereist op een school) en/of kleding ten behoeve van een opleiding. Hiervoor dienen ze dan zelf bij een school of instantie aan te kloppen dat weer zorgt voor schaamtegevoelens. Dit levert vaak in deze gezinnen weer spanningen op dat ook niet goed is voor de onderlinge verstandhouding. Ook in deze gezinnen zien we dat er omwille van de “sociale druk” van de maatschappij een lening wordt afgesloten.
Vroegsignalering
In de maatschappij waarin alles steeds duurder wordt zien we dat het bedrag van de totale schuld met de jaren hoger wordt. Nu is er per 1 januari 2021 in de WGS het traject vroegsignalering opgenomen waarin wordt geprobeerd eerder een problematische schuldenlast vast te stellen. Dit gebeurt aan de hand van achterstanden in de vaste lasten zoals huur, zorg en nutsvoorzieningen die woningcorporaties, zorgverzekeraars en energiebedrijven aan de gemeente doorgeven. Hiermee hoopt de overheid twee effecten te bereiken. Ten eerste dat er een minder hoge betaalachterstand/totaalschuld wordt opgebouwd inwoners. Ten tweede dat indien het tot een schuldregeling komt, dat er minder kwijtgescholden hoeft te worden in een traject. Dit heeft als neveneffect dat het schuldregelen ook weer makkelijker zal maken. Echter zien we nog steeds dat mensen zich schamen dat ze betaalachterstanden en/of schulden hebben en voelen ze zich een soort van “betrapt” als we als gemeente op de stoep staan in het kader van het traject vroegsignalering.
Graag zouden we als dienstverleners zien dat mensen het juist omarmen dat we hen deze dienst komen aanbieden. Tegenwoordig kan immers iedereen om welke reden dan ook een betaalachterstand oplopen of in de schulden terecht komen. Men is gewend dat de gemeente wat komt halen/innen in plaats van dat we als gemeente nu juist wat komen bieden. Alles valt of staat met de communicatie omtrent het hele traject. Want wie vindt het nou leuk om gelijk aangesproken te worden of het gevoel te krijgen dat je schulden hebt. Wij noemen ze liever achterstanden. Dat klinkt minder beladen dan het woord schulden.
Het effect van vroegsignalering
Op basis van de eerste ervaringen met vroegsignalering zien we het volgende effect.
De gemiddelde schuld van een persoon die in de schuldsanering terecht komt, bedraagt € 35.000,00. Deze schulden bestaan voornamelijk uit schulden in de vaste lasten, creditcardschulden en schulden bij luxe (online) winkels zoals bijvoorbeeld Bol, Wehkamp, BCC en/of Neckerman.
Het aanbod dat de schuldenaar krijgt om zijn schuld te vereffenen is gemiddeld onder de 10% van de totale schuld. Dus gemiddeld wordt meer dan 90% van deze schuld kwijtgescholden.
Bij personen die wij hebben benaderd middels vroegsignalering zien we dat de achterstand in de betaling van de vaste lasten is gereduceerd naar maximaal € 5.000,00*. De schulden worden hierdoor beheersbaar: de betalingsachterstanden zijn makkelijker op te lossen en hiermee wordt een moeizaam, langdurig en emotioneel zwaar schuldsaneringstraject voorkomen.
Mijn visie
We hoeven van mij echt niet terug naar de oppotmaatschappij van mijn ouders.
Wel ben ik voorstander van vroegsignalering. Het is een goed instrument om mensen tijdig te wijzen op hun betalingsachterstanden en hoe dit kan uitgroeien tot een enorme schuldenlast. Achterstanden en/of schulden hebben, is iets van alle tijden, maar het is wel sinds de kredietcrisis van 2008 aan een sterke verandering onderhevig. Huizenbezitters die met een restschuld zaten, scheidingen waar een grote restschuld uit voortkwam of een ondernemer die failliet ging. Voor 2008 waren de schulden minder complex en makkelijker regelbaar. Na de kredietcrisis wilden deze groep personen op dezelfde voet verder leven als ervoor. Waar voorheen werd gespaard, zoals voor een vakantie, nieuwe meubels e.d., werd en wordt daar nu makkelijker een krediet of lening voor afgesloten. Hiervoor schulden maken mag niet het nieuwe normaal worden. Ik hoop dat mensen echt weer wat meer gaan leven volgens het principe: wat ik niet heb, kan ik ook niet uitgeven.
* Dit bedrag is gebaseerd op de achterstanden en betalingen die niet per maand voldaan kunnen worden en/of waar al een incassotraject voor loopt. In dit bedrag zijn geen kredieten en hypotheken opgenomen (mits deze gewoon voldaan kunnen worden uit de maandbegroting).
Terug naar overzicht